1867 yılında Abhazya’dan sürgün edilen ve 1911 yılından sonra gelen Karadeniz kökenli insanların bir arada yaşamasıyla bu günlere gelen Soğuksu köyü'nün; köyde yaşayan insanlarının bildiği tarihten önce sökülüp atıldıkları topraklardan ne şartlarda çıktıkları ve sebepleri üzerine kısaca durmak ve kayıtlı bilgileri sizlerle paylaşmayı doğru buluyoruz.

1864 yılında Ruslar’ın batı Kafkasya’yı tamamıyla zapt etmelerine müteakip saldırılar hat safhaya ulaşmıştı. 1866 yılında Abhazlar son intihar savaşlarına müteakip 20.000 (Yirmi Bin) insan büyük Tsabal göçüyle topraklarından sürüldüler. Bu sürgünde Dal, Tsabal, Bzıp, Sohum, Guma, Gulrıpş, ve Abjuwaa (Cigerda'lıların yaşağıdı bölge) bölgelerinin tamamına yakını boşaltılmıştır.

1867 yılındaki büyük göç öncesinde ve sonrasında Abhazya’dan bölgemize göçler yaşanmıştır. Abhaz gazetesinde Rus arşivlerinden alınarak basılmış Abhazya’nın Cigerda bölgesinden Türkiye’ye göç eden ve burada yaşamaya başlayan insanların bir kısmının isimleri vardır.

İlk gelenler bölgesel olarak dağınık yerleşmişlerse de; ileriki zamanlarda birbirlerinden haberdar oldukça; geçmişe olan özlem, akrabalık ve komşuluk bağlarından dolayı bir arada olmak adına köyler oluşturmuş ve Abhazya’da yaşadıkları bölgelerin adlarını buralara vererek hayat mücadelelerine devam etmişlerdir. Bu sebeple köyümüz Abazalar arasında Cigerda olarak bilinir (Abhazya da o bölgede yaşadıkları için) ve mahallesi Ğodaa

Aşağıda Rus arşivlerinden alınan ve göç edenlerin isimlerinin bulunduğu liste yer almaktadır. (Rus alfabesinin Latin alfabesine tam karşılığı olmadığından telaffuz hatları olabilir)

Tsabal göçüne katılıp gelen insanlar arasında köyümüzde yaşamamış veya yaşayıp da listede yer almayanlar olabilir. Lakin sürgün esnasında hayatını kaybeden veya Eskişehir ve Bilecik bölgesine yerleşenler de olabilir.Çünki Tsabal bölgesinden göç edenler Eskişehir,Bilecik ve İnegöl de ikame olmuşlardır. Sonuçta yirmibin insan göç için yola çıkmış! Bu karışıklıkta Ruslar da arşivlemede hatalar yapmış olabilirler!

Bu değerli arşiv bilgileri bizlerlere kazandırdığı için Mahinur TUNA’ya (Papapha) teşekkür ederiz. Daha ayrıntılı bilgi için Apsilya ve Tsabal adlı kitaplardan yararlanılabilir.

Soğuksu Köyü'nün bilinen tarihini yazmadan önce belirtmek de fayda var; aşağıda yazdığımız tarihi bilgiler 10.05.1992 tarihinde 95 yaşında olan ve 1997 yılında 100 yaşında vefat eden köyümüz büyüklerinden merhum Şevket Gındiya’nın kendi dedesi merhum Sasruk Gındiya’dan duyduklarıdır ve tarafımızdan ses kaydı ile arşivlenmiştir.

1867 göçünden takiben 8-10 yıl sonra artık sürgün ün son dalgası gelmiştir.Son gelen Cigerda lılar ilk indikleri yer; heryıl sürgün ile ilgili anmaların yapıldığı Kefken dir.Bir kısmıda Karadeniz in muhtelif limanlarından karayolu ile gelerek Adapazarı’nın belli bölgelerindeki kamplarda (Güneşler,Karaağaç) geçici iskan ettirilir. Zamanla daha önceki göçlerle gelenler akrabalarının geldiğini umarak konaklama alanına gelmeye başlarlar.Bu gelenlerden biride önceki Tsabal (1867) göçüyle gelen Sasruk Gındiya dır.Cigerda'lıların geldiğini duyunca Eskişehir’den ailesini alarak onlara katılır.

Sonra ki yıllarda bir kısım Cigerda'lıda Aktefek köyünü kurar.Uzuncuorman,Sivritepe,Kurtköy,Soğuksu,Aktefek köylerinde yerleşen Abazaların büyük çoğunluğu Cigerda ve yakını çıkışlı olduğu için sayılan köylerin hepsinin oluşturduğu bölge Türkiye deki Abazalar tarafından Cigerda diye bilinir.

Cigerda isminin nereden geldiği konusunda da kaynaklarda geçen iddialardan biri şu şekildedir ;

Cigerda Soğuksu köyü nde yaşayan sülalerin büyük bi çoğunluğu Abhazya daki yedi bölgeden biri olan Abjuva bölgesindeki Cigerda köyü çıkışlıdır ve Soğuksu ismini oradan alır ! Abjua bölgesinde 76 sülale kökü vardır.
Abaza halkının toplamı 1106 sülaleden müteşekkildir ve bugünden sonra bu sayı artmaz !

Soğuksu köyünde Cigerda çıkışlı sülaleler ile birlikte : Türkiye den Yunanistan Makedonya sına göç edipte sonra geri dönen (Koğoniya,Kımçaa,Haraziya)..
GUMA AŞTRA (Guma Bölgesi) :Ajiyba,Tukipa(Gabliya),Aguma,Yuvanba,Azınba,Kutalıya,Sıba,Fönua,Tapşipa,
Haraziya,Copua ..
PISHU AŞTRA (Pıshu Bölgesi):Ahba,Azınba, Arüyta,Kozba,Papa
BZIP AŞTRA (Bzıp Bölgesi) :Palba,Atrışba,Mahariya ,Papa ... vb bölge kökenli sülaleler Soğuksu köyü mozayiğini oluştırmuşlardır ..(Yukarıdaki iki paragraf Prof.Dr. Şaluva İnalipa nın Abhaz Antroplojisi adlı kitabından alıntıdır )..

Belirtmekte fayda var ;yukarıdaki sülaleler bu gün için yazılan bölgelerde yaşamıyorlar ! Sebebi; Türkiyeye göçten öncede aileler Abhazyada ki iç göç ile bölge değiştirmişlerdir.Örneğin ; Arüyta lar Pıshu dan , iç göçle bugün kimsenin oturmadığı Eski Cigerda ya ve oradan Türkiye ye göçmüşlerdir.Keza Azınbalar Pıshu ve Guma bölgeleri çıkışlıdır ve iç göçle Cigerda ve Eşara köylerine gelmişler ve bir kısmı oralardan Türkiye ye göçmüştür.ASIL KÖKLERİ yukarıda ki bölgelerdir ! Soğuksu köyünde ki Abazalar köklerini Abhazyadaki Cigerda da ve yukarıda ki bölgelerde bulabilirler ! Soğuksu köyünün sülale yoğunluğunun Abjuva ve Guma bölgesi olmasının bir sebebide; iki bölgenin komşu ve siyasal ve tarihsel olarakta birlikte hareket etmeleriylede alakalıdır.

Cigerda köyününde bulunduğu Abjuva bölgesi nin farklı bir özelliğide vardır.O dönemki kral Çaçba Abjuva bölgesinde Agubedia da oturmaktadır .Ve tarihte ilk defa feodalizmeve asillere başkaldırı sanıldığı gibi 1789 Fransız İhtilali değil dir ! 1775 de Abjuvala rın Kral Çaçba ya değilde , haksız uygulamalarına karşı Tavat ve Amısta (beyler ve devlet memurları ) lara isyan etmeleri ve onları yukarılara Psouv bölgesininde ilerisine sürmeleridir (bu bilgiler kayıtlı arşiv bilgileridir!).Keza 1770 yılında da Adigey bölgesinde de Kabardey prenslerine karşı bir baş kaldırı olmuştur !

Not: Abhaz Savaş ve Göç tarihini anlatan resimleri Abhazya Devlet sanatçısı Valera Kamkiya tarafından çizilmiştir.